De leesvaardigheid van Nederlandse leerlingen is sterk gedaald in vergelijking met andere landen volgens het recent verschenen PISA-onderzoek. Voor het eerst scoren Nederlandse 15-jarigen onder het gemiddelde van de OESO-landen. In vergelijking met alle 77 deelnemende landen is het leesplezier zelfs het laagst in Nederland. Het aanbieden van betekenisvolle authentieke bronnen en nieuwsmedia met contextrijke teksten kan de leesvaardigheid van leerlingen verbeteren en het leesplezier verhogen.
Naast de leesvaardigheid toetst het internationale trendonderzoek PISA (Programme for International Student Assessment) elke drie jaar de vaardigheden voor wiskunde en natuurwetenschappen van 15-jarigen. Ook de leeshouding en het algemene welbevinden van leerlingen worden gemeten in het onderzoek. Het niveau van wiskunde en natuurwetenschappen is stabiel gebleven en op het algemene welbevinden van 15-jarigen scoort Nederland hoog. De trend van ontlezing in de laatste jaren is echter zeer zorgwekkend. Bijna een kwart van de Nederlandse leerlingen is onvoldoende leesvaardig om als mondige burger in de huidige samenleving te participeren, is één van de conclusies.
Nieuws in de klas heeft als speerpunten taalvaardigheid, mediawijsheid en burgerschap en deelt de zorg over ontlezing en de verslechterende leesvaardigheid. Een goede taal- en leesvaardigheid liggen immers aan de basis van veel vaardigheden die essentieel zijn in de huidige samenleving. Zonder een goede taalvaardigheid is het onmogelijk om informatievaardigheden en mediawijsheid aan te leren en kritisch te leren denken. Het kunnen lezen van de krant en volgen van het dagelijks nieuws wordt vaak gebruikt als indicatie of burgers kunnen participeren in de samenleving. Niet voor niets staan er altijd veel nieuwsartikelen in de examenbundels.
Neerlandistiek, online tijdschrift voor de Nederlandse taalkunde, letterkunde en taalbeheersing adviseert het gebruik van actuele en contextrijke teksten via Nieuws in de klas. In een artikel beschrijft de redactie dat de leesmotivatie toeneemt door authentieke bronnen te gebruiken. Teksten in methoden zijn vaak ingekort en meer gericht op het geven van juiste antwoorden dan op het informeren en ‘diep lezen’ van een tekst. Ook leerlingen geven aan dat actuele teksten leuker zijn om te lezen omdat ze ‘echt’ zijn en de onderwerpen nu spelen.
De Nieuwsservice wordt ook ingezet bij diverse programma’s zoals MediaMasters, een interactief mediawijsheidspel voor leerlingen uit het basisonderwijs van Netwerk Mediawijsheid en De Weddenschap, een leesbevorderingscampagne voor vmbo en mbo van Stichting Lezen. Nieuws in de klas deelt kennis over het gebruik van nieuwsmedia in het onderwijs. Workshops op pabo’s en lerarenopleidingen helpen toekomstige docenten de ontlezing tegen te gaan.
Het aanbieden van meerdere nieuwstitels biedt leerlingen een rijke leesomgeving. Juist een diversiteit van teksten en genres stimuleert het lezen. En de algemene ontwikkeling van leerlingen neemt toe door het nieuws te volgen. Dat is belangrijk voor een grotere woordenschat. En hoe beter leerlingen in taal zijn, hoe meer ze gaan lezen.
Erik Meester, verbonden aan de opleiding pedagogische wetenschappen van primair onderwijs aan de Radboud Universiteit geeft in een reactie in het NRC ook aan dat de actualiteit een belangrijke schakel is tussen algemene ontwikkeling en leesvaardigheid van leerlingen.
Docenten brengen met de actualiteit de wereld buiten school in de klas. Dat maakt de lessen relevanter en laat de urgentie van goede taalvaardigheid zien. Dat motiveert leerlingen om meer en beter te leren lezen.
Belangrijkste uitkomsten van het PISA-onderzoek:
- Het niveau van leesvaardigheid is in Nederland achteruitgegaan, maar het niveau van wiskunde en natuurwetenschappen is stabiel gebleven.
- De internationale positie van Nederland in PISA is voor leesvaardigheid verslechterd.
- Bijna een kwart van de leerlingen is onvoldoende leesvaardig om als mondige burger in de huidige samenleving te participeren
- Nederlandse leerlingen zijn vooral minder goed in het evalueren van en het reflecteren op teksten
- Meisjes zijn in vergelijking tot jongens veel beter in lezen, iets beter in natuurwetenschappen en net zo goed in wiskunde
- Het opleidingsniveau van ouders hangt sterk samen met de prestaties van hun kinderen op de PISA-toets.
- Nederlandse leerlingen zijn de minst gemotiveerde lezers van alle PISA-landen.
- Nederlandse leerlingen zijn meer tevreden met hun leven dan leerlingen in de meeste OESO-landen.
